Türk Edebiyatı

Terci-i Bent Genel Özellikleri

Terci-i Bent Genel Özellikleri

Biçim yönünden terkib-i bende benzeyen terci-i bent, vasita beytinin bütün bentlerin sonunda aynı kalması yönüyle terkib-i bentten ayrılır.

Vasıta beytinin üstündeki beyitlerin tümüne tercihâne denir.

Terci-i bent Nazım biçimiyle daha çok Allah’ın gücü, evrenin sonsuzluğu, doğanın ve yaşamın karşıtlıkları gibi konular işlenmiştir.

Ziya Paşa terci-i bendiyle tanınmıştır.

Örnekler:

1. Bend

Tâli’ oldı neyyir-i ikbâli devlet subhdem

Şu’le saldı âleme necm-i hidâyet subhdem

 

Kâ’inâtı kıldı mir’ât-ı cemâl-i sândan

Gark-ı envâr-ı hidâyet Rabb-ı izzet subhdem

 

Çokdan eylerdi cemâl-i bâ-kemâlin arzu

Ber-murâd oldı hele tâc-ı sa’âdet subhdem

 

Şeş cihâtı rûşen itdi tal’atından gün gibi

Buldı ziynet çârsû-yı mülk ü millet subhdem

 

Nâgehân bir toz kopardı bâd-ı pây-ı devleti

Rûşen oldı dîde-i a’yân-ı hazret subhdem

 

Nevbet ol şâh-ı cevân-baht-ı cinânundur deyu

Çaldılar eflâkden kûs-ı beşaret subhdem

 

Âfitâb-ı âlem-ârâ gibi zerrin tâc ile

Taht-ı simin üzre saldı ferr-i devlet subhdem

 

Sâye-i Yezdan penâh-ı dîn ü devlet HânMurâd

Dâver-i devrân mu’izz-i saltanat Sultân Murâd

 

5. Bend

Gül gibi halkı nesîm-i hulkı handan eylesün

Nevbahâr-i adli âfâkı gülistan eylesün

 

Âsumânun gûşe-i bâm-ı zümürrüd-fâmına

Kadri tâvûsı çıkup gün gibi cevlân eylesün

 

Kârgâh-ı dîn ü devletde düşen duşvâr işin

Hak Te’âlâ hazreti lutfmdan âsân eylesün

 

Târ-ı zülf ü turra-i hûbân-ı müşgîn-mû gibi

Sâl-i ikbâlin Hudâ bî-hadd ü pâyân eylesün

 

Karşusında ayagun tursun mülûk el baglasun

Kendü çıksun bârgâh-ı adle divân eylesün

 

Şevket-i İskender! dârât-ı Dârâ bî-kusûr

Mesnedün şimdengeru taht-ı Süleyman eylesün

 

Mülk-i Mısra nitekim bir bendesin sultân ider

Bir kulın salsun diyâr-ı Çîne hâkân eylesün

İlginizi çekebilir:
Sempozyum Nedir? Sempozyum Genel Özellikleri

 

Sâye-i Yezdan penâh-ı dîn ü devlet Hân Murâd

Dâver-i devrân mu’izz-i saltanat Sultân Murâd

 

Baki

Tercî’-i Bend

1

Kabul eyler mi yâ Rab zahm-ı pür-nâsûrumuz bih-bûd

Kalır im yoksa bu âteşle dâğ-ı dil gibi pür-dûd

 

Alırsa pençeye yazık bend bu baht-ı nâ-mes’ûd

Kıyamet kopsa gevher tutsa âlem olmayanı hoşnûd

 

Ferah nâmın dahi yâd edemez bu cân-ı zehr-alûd

Rızâdır çâresi her ne dilerse hazret-i Ma’bûd

 

Belâ mevc-âver-i gird-âb-ı hayret nâ-hudâ nâ-bûd

Adem sâhi Merhı tuttu dirìga bang-i nâ-onevcûd

 

Düşüp dâm-ı hevâya hasret-i gül-zâr kaldım ben

Gidip nefsim Mesîhâ-veş sabâ bîmâr kaldım ‘ben

 

Gül-d ümmîd “soldu mübtelâ-yı hâr kaldım ben

Bu gül-şen külhan oldu çeşmime nâ-çâr kaldıım ben

 

Şarâb-ı ye’se düştüm teşnen dîdâr kaldım ben

Başımdan aştı şeylâbı keder bîzâr kaldım ben

 

Belâ ımevc-âver-d girdaba hayret nâ-hudâ nâ-bûd

Adem sahillerin tutta dirìga bang-i nâ-mevcûd

 

Aceb ey Hızr-ı ma’nâ bî-nevâya himmet olmaz mı

Şefaat yoksa da bir tesliyet-gûn sohbet olmaz mı

 

Demem hâşâ bu nâ-kâma ümîd-i vuslat olmaz mı

Sezâ-vâr hitâb olmak gibi bir ruhsat olmaz mı

 

Ya ehliyyet mi lâzım bahşiş-i ehliyyet olmaz mı

Esîr-d derd ü firkat lâ-cerem ye’s-ülfet olmaz mı

 

Belâ mevc-âver-i gird->âb-ı hayret nâ-hudâ nâ-bûd

Adem sahillerin tuttu diriga bang-i nâ-mevcûd

 

Eğer küstah isem de çâre ne bî-çâre uktendir

Hezâran kayd u bende düştüğüm avareliktendir

 

Gönül cem’iyyeti sevmezse de sadâreliktendir

Devadan şekvemdz var ise de bir pâreliktendir

 

Sirişkim bî-sebebdir menba’ı gam-hâreli!ktendir

Mahâldir gark-ı eşk olsa gözüm hun-bâreliktendir

 

Belâ mevc-âver-i gird-âb-ı hayret nâ-hudâ nâ-bûd

Adem sahillerini tuttu dinigâ bang-i nâ-mevcûd

İlginizi çekebilir:
Mevlana Kimdir? Hayatı Eserleri ve Edebi Kişiliği

 

Belâ bu ‘kim dahi suret miyim ma’nâ mıyım bilmem

Sezâ-vâr-ı meges yâ lokma-i Anka mıyım bilmem

 

Esfavi pîç-tâb-ı zülf müşk-efzâ mıyım bilmem

Perîşânî-i gam menşuruna tuğra mıyım bilmem

 

Gam-ı Yûsuf’la dolmuş Mısr-ı istiğna mıyım bilmem

Garîk-ı Nîl-i hasret Gâh ibni rüsvâ mıyım bilmem

 

Belâ mevc-âver-i gird-âb-ı hayret nâ-hudâ mâ-bûd

Adem sahillerin’ tuttu dirìga bang-i nâ-mavcûd

(Şeyh Galip)

 

TERCİ-i BEND’den

Sirkat çoğalup lâfz-ı sadâkat modalandı

Nâmus tamâm oldu hamiyyet yeni çıkdı

 

Hak söyleyen evvel dahi menfûr idi gerçi

Hâ’inlere amma ki ri’âyet yeni çıkdı

 

Devletlûlere bizleri tahkîr düşer mi

Biz âciz isek de yine mahlûk-ı Hudâ’yız

 

Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez

Bârân yerine dürr ü güher yağsa semâdan

 

Âyînesi işdir kişinin lâfa bakılmaz

Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde

 

Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdîr

Tekdîr ile uslanmayanın hakkı kötekdir

 

Nâ-dânlar eder sohbet-i nâ-dânla telezzüz

Dîvânelerin hem-demi dîvâne gerekdir

 

Bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma

Zer-dûz pâlân ursan eşek yine eşektir

 

Milyonla çalan mesned-i izzetde ser-efrâz

Birkaç guruşu mürtekibin câyı kürekdir

 

Pek rengine aldanma felek eski felekdir

Zîrâ feleğin meşreb-i nâ-sâzı dönekdir

 

Allah’a sığın şahs-ı halîmin gazâbından

Zîrâ yumuşak huylu atın çiftesi pekdir

 

İnsana sadâkat yakışur görse de ikrâh

Yardımcısıdır doğruların Hazret-i Allah

Ziyâ Paşa

 

Bir terciibent örneği:

İnleyip sırrını fâş eyleme ağyâra sakın

Düşme bilmezlik ile varta-i inkâra sakın

Değmesin âhların kakül-i dildâra sakın

Sonra Mansur gibi çıman olur dâra sakın

Arz-ı acz etmeyesin yâreden ol yâre sakın

Bulduğun cevher-i âlileri bî-çâre sakın

İlginizi çekebilir:
Anlatım Biçimleri - Anlatım Teknikleri Nelerdir?

 

Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen 

Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen

 

Sendedir mahzen-i esrâr-ı muhabbet sende

Sendedir ma’den-i envâr-ı fütuvvet sende

Gizli gizli dahi vardır nice hâlet sende

Marifet sende hüner sende hakikat sende

Nazar etsen yer ü gök düzah u cennet sende

Arş u kürsi ü melek şendedir elbet sende

 

Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen

Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen

 

Şeyh Galip

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu